مصلای امام خمینی(ره) امسال پس از ۲ سال دوباره میزبان بزرگترین رخداد فرهنگی کشور شد. میزبانی که اگرچه با درخواست تشکلهای نشر محقق شد اما تغییر ساختار مدیریتی در مصلی و رویکرد فرهنگی حاکم بر این مجموعه در چند سال اخیر را هم باید در آن مؤثر دانست.
مصلای امام خمینی(ره) به عنوان قلب فرهنگی و عبادی پایتخت در حالی برای میزبانی از نمایشگاه بین المللی کتاب آماده شد که فضاهای مسقف جدیدی در رواق‌های شرق و غرب این مجموعه در کنار شبستان اصلی برای استفاده ناشران مهیا و علاوه بر آن با تعامل با مسئولان نمایشگاه و مدیریت شهری امکانات و خدمات رفاهی جدیدی در فضاهای مختلف آن برای آسایش مردم و ناشران درنظر گرفته شده است.
برای اطلاع از برنامه‌های مصلی در این رخداد عظیم فرهنگی و تمهیدات صورت گرفته در این مجموعه برای برگزاری بهتر سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با دکتر کریم دولتی، قائم‌مقام بهره‌برداری و امور فرهنگی مصلای امام خمینی(ره) گفت‌وگو کرده‌ایم*.
سی و یکمین دوره نمایشگاه کتاب با نمایشگاه‌های کتابی که در گذشته در مصلی برگزار شده چه تفاوت‌هایی دارد؟
یکی از مهمترین دلایل برگشت نمایشگاه به مصلای امام خمینی(ره) از نگاه اصناف نشر و متولیان در وزارت فرهنگ و ارشاد اسامی، فضای مسقف آماده شده‌ای است که این امکان را فراهم آورده تا بخش کمتری از نمایشگاه در فضای موقت و زیر چادرها مستقر شود. بخش دیگری از تفاوت‌ها ناشی از قرارگرفتن مصلی در محدوده مرکزی پایتخت است. دسترسی‌های مصلی برای استفاده مردم از حمل و نقل عمومی، به ویژه مترو مهیاتر است. در آخرین سالی که مصلی میزبان نمایشگاه کتاب بود، هنوز خط ۳ مترو در ایستگاه شهید بهشتی به بهره‌برداری نرسیده بود. با اضافه شدن این خط دسترسی‌های مردم از شمال و جنوب پایتخت برای استفاده از نمایشگاه کتاب در مصلی بهتر خواهد بود. همچنین خطوط اتوبوسرانی که در این ۲ سال در اطراف مصلی شکل گرفته است، به مردم برای استفاده از حمل و نقل عمومی کمک خواهد کرد.
یک بخشی از این تفاوت‌ها هم بر می‌گردد به پیشرفت‌هایی که در حوزه ساخت و ساز مصلی در بخش‌های مختلف به ویژه در رواق‌ها اتفاق افتاده که باعث ایجاد دسترسی‌های بهتری در فضای اصلی مصلی شده و این امکان را برای مجریان نمایشگاه کتاب فراهم کرده تا فضای بهتری برای امکانات رفاهی و خدماتی مورد نیاز مردم ترتیب دهند.
اما اگر بخواهم در یک جمله به مهمترین تفاوت اشاره کنم، نگاه و رویکرد جدید مصلی در برگزاری نمایشگاه‌ها است. رویکردی که نه فقط در نمایشگاه کتاب، که در همه نمایشگاه‌ها و برنامه‌هایی که مصلی میزبانی می‌کند مثل نمایشگاه مطبوعات و نمایشگاه قرآن برقرار شده است. و آن نگاه و رویکرد فرهنگی به این رخدادها است که باعث می‌شود تا مصلی نگاه حمایتی ویژه‌ای به این اتفاقات فرهنگی در کشور داشته باشد.
بر همین اساس در نمایشگاه کتاب هم حمایت‌هایی شکل گرفت و در نتیجه آن بابت استفاده از شبستان، رواق‌ها و سایرفضاها تنها هزینه‌های زیرساختی دریافت شد. علاوه بر این با توجه به ضرورت حمایت از صنوف و ناشران، امسال برای نخستین بار بحث تبلیغات و مواد غذایی که معمولاً از مهمترین بخش‌های درآمدزای نمایشگاه است با دریافت هزینه‌ای توافقی به صنف واگذار شده است.
چه بخش‌های جدیدی از مصلی برای نمایشگاه کتاب در نظر گرفته شده و به بهره‌برداری رسیده است؟
همانطور که گفته شده، علاوه بر شبستان، طبقه‌های همکف، اول و دوم رواق شرق و غرب برای میزبانی از بخش‌های مختلفی که مدنظر مدیریت اجرایی نمایشگاه بود، آماده شد. البته با توجه به تصمیماتی که مدیریت نمایشگاه گرفته، طبقات دوم رواق‌ها مورد استفاده نمایشگاهی قرار نگرفته و در برخی از فضاهای باز مصلی چادرهای موقت تعبیه شد.
البته درپی استفاده از فضاهای مسقف جدید، پارکینگ‌های داخلی مجموعه که سال‌های گذشته بخش عمده آن محل استقرار چادرهای موقت بود، به عنوان فضاهای خدماتی و پارکینگ مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
یکی از مواردی که مورد دغدغه بود و ما هم برنامه‌ریزی کردیم، استفاده از فضای مجموعه چهل سرا (مصلای جنوبی) برای خدمت‌رسانی بهتر به مردم بود و بر همین اساس از این مجموعه به عنوان پارکینگ استفاده خواهد شد و برنامه دیگری در این مجموعه همزمان با نمایشگاه کتاب اجرا نخواهد شد.
بر این اساس ظرفیت پارکینگ‌های مجموعه مصلی در بخش‌های مختلف به حدود ۶ هزار خودرو خواهد رسید. بخش دیگری هم که برای رفاه غرفه‌داران و ناشران با هماهنگی کمیته اجرایی نمایشگاه در نظر گرفته شده امکان استفاده از پارکینگ ویژه‌ای با نزدیکترین دسترسی به سالن‌های نمایشگاهی است.
چه دستگاه‌هایی به عنوان همکار و همراه در کنار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مصلای امام خمینی(ره) قرار گرفتهاند و چه ارزیابی از این همراهی دارید؟
برای تحقق این میزبانی طبیعی است که باید از ظرفیت نهادها و دستگاه‌های متولی در بخش‌های مختلف با عنوان همراهی، همکاری و تعامل استفاده کرد. در بعضی دستگاه‌ها نظیر نهادهای خدمات‌رسان مثل شهرداری تهران، آتش‌نشانی و اورژانس، این تعاملات و همکاریها همیشگی است و در برنامه‌های مختلف برقرار است و علی القاعده در نمایشگاه کتاب هم در نظر گرفته شده است.
امسال علاوه بر دستگاه‌هایی که همیشه در کنار نمایشگاه کتاب بوده‌اند، هماهنگی‌هایی صورت گرفت تا دانشگاه علوم‌پزشکی تهران بتواند به طور مستقیم بر عرضه مواد غذایی نظارت کند. در کنار آن تابع تعاملاتی که صورت گرفته، دستگاه‌های امنیتی مختلف هم برای برگزاری هر چه بهتر نمایشگاه برای مردم، خانواده‌ها و سایرعلاقه‌مندان تلاش می‌کنند.
در کنار همه این فعالیت‌ها باید از تلاش‌های شبانه‌روزی مسئولان وزرات راه و شهرسازی برای آماده‌سازی فضاهای مصلی در زمانی محدود به طور ویژه قدردانی کرد. البته این فعالیت‌ها را باید اول مردم و بعد ناشران ارزیابی کنند.
مدیریت مصلی به منظور سهولت در آمدوشد مراجعان و مدیریت ترافیک محدوده مصلی، چه پیش‌بینی‌هایی در این نمایشگاه و سایر برنامه‌ها مدنظر قرار داده است؟
یکی از مهمترین دغدغه‌هایی که در سال‌های اخیر در نمایشگاه‌های پرمخاطب مصلی شکل گرفته موضوع تردد و ترافیکی است که در محدوده مصلی به وجود می‌آید. ۲ نکته در این باره قابل توجه است. اول اینکه چنین بنای عظیمی برای میزبانی رخدادهای عظیم ساخته شده و دوم اینکه ساده‌ترین وجه این رخدادها حضور چند صد هزار نفری یا میلیونی مردم است که قطعاً ازدحام و ترافیک را در پی دارد.
این مسئله از ترافیک انسانی شروع می‌شود و به ترافیک وسایل نقلیه ختم می‌گردد. واضح است که دستگاه‌های متولی امر در شهر تهران باید به کمک مصلای امام خمینی(ره) بیایند و با یک توافق و یک مدیریت واحد، نسخه‌ای برای این برنامه‌ها و اجتماعات بزرگ و پیچیده، طراحی بشود.
البته ما در مصلی برنامه‌هایی را پیش بینی کرده‌ایم. هم از بابت فضاهای جدید برای پارکینگ‌های عمومی و هم از بابت طراحی زمان آمد و شد در هنگام آماده‌سازی و ساخت وساز نمایشگاه‌ها، تا با زمان پیک ترافیک اطراف مصلی تداخل نداشته باشد.
اما نکته‌ای که باید واضح و روشن درباره آن صحبت شود این است که معابر و بزرگراه‌های اطراف مصلی در روزهای عادی هم که هیچ برنامه و مراسمی در مصلی برپا نیست، ترافیک سنگین را دارد و این نشان از نیاز جدی به اصلاح معابر در محیط پیرامونی مصلای امام خمینی(ره) است. در همین راستا احداث یک پارگینگ طبقاتی در نزدیکی مصلی در دستور کار قرار گرفته که امید است با مساعدت نهادهای همکار، این پروژه زودتر به سامان برسد.
اما این برنامه‌ها به تنهایی عالج کار نخواهد بود و به نظر می‌رسد که راه‌حل، عمل کردن هر نهاد متولی به وظایف خودش در این حوزه است و صرف گذراندن مصوبه‌ای بدون توجه به نیازهای جامعه و اقتضائات مکانی مصلی قابل دفاع نیست. بنابراین طبیعی است که با ورود مسئولانه متولیان امر بخصوص نیروی انتظامی و پلیس راهور می‌توان امیدوار بود برنامه‌های بزرگی از این دست بهتر برگزار شود.
*این گفت‌وگو در شماره یک ویژه‌نامه سی و یکمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران منتشر شده است.
مصلای امام خمینی (ره) از ۱۲ تا ۲۲ اردیبهشت ماه از ساعت ۱۰ الی ۲۰ میزبان بازدیدکنندگان از سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خواهد بود.